Sedam decenija od dolaska kolonista u Banat - svečanosti u Banatskom Despotovcu i Lazarevu

Navršilo se tačno 70 godina od dolaska prvih "vozova bez voznog reda" – prvih kolonista u Banat, nakon završetka Drugog svetskog rata. Prvi takav voz stigao je u okolinu Zrenjanina 12. septembra 1945. godine, a prvo selo sa novim stanovnicima iz Bosne postao je Banatski Despotovac. Prigodnom manifestacijom, na taj dan, u tom mestu je obeleženo sedam decenija od doseljavanja.
 
 
Voz kojim su 1945. godine putnici deset dana putovali iz zapadne Bosne zaustavio se na stanici kod sela koje je tada imalo naziv Ernsthauzen i bilo naseljeno nemačkim življem. Iz voza su kolonisti prepešačili još nekoliko kilometara do samog sela, svog novog novog zavičaja kom su dali ime - Banatski Despotovac.
 
 
Danas u Banatskom Despotovcu odrasta već i četvrta generacija kolonista, a najstariji meštanin je Vaso Stanivuk, sa 94 godine. Učestvovao je u bici na Sutjesci, 1943. godine, bio je u nemačkom zarobljeništvu i među prvima je stigao u Banat. Kolonistima je upečatljivo sećanje na uređeno selo, široke i prave ulice, velike kuće i plodnu zemlju, sasvim različito od pasivnih i siromašnih krajeva iz kojih su stizali.  Ipak, broj stanovnika danas je tri puta manji od broja koji je selo imalo po naseljavanju i u Banatskom Despotovcu živi oko hiljadu stanovnika, koji se, mahom, bave zemljoradnjom.
 
 
Godišnjica je u tom mestu obeležena svečano, a organizatori su se potrudili da što vernije dočaraju 12. septembar 1945. godine. Obezbeđen je "voz bez voznog reda", čiji su putnici, kao i pre 70 godina, sa zavežljajima, zastavama i pesmom, pešice stigli u selo.
 
 
Položeni su i venci na spomenik u parku, u centru sela, a ispred Grada Zrenjanina svečanosti su prisustvovali i venac položili gradonačelnik Čedomir Janjić, zamenik gradonačelnika Saša Santovac i sekretar Skupštine grada Milan Mrkšić. Gradonačelnik je naglasio tom prilikom da su prvi vozovi bez voznog reda stigli na ove prostore dovodeći naše sunarodnike u do tada nepoznate predele, sasvim drugačije i različite od njihovog zavičaja, ali su oni, ipak, ovde našli novi zavičaj.
- Obeležavanje godišnjice kolonizacije prilika je da se prisetimo istorije, ali i ukažemo da svi zajedno, u ovoj, našoj, banatskoj ravnici, gradimo budućnost – poručio je Janjić. 
 
 
Susedno selo Lazarfeld oslobođeno je 2. oktobra 1944. godine, i već sutradan dobilo sadašnji naziv - Lazarevo. Kolonizacijom je Lazarevo naseljeno boračkim porodicama iz Bosne i Hercegovine, uglavnom sa Romanije, iz višegradskog kraja, iz okoline Trnova i Kalinovika, i nešto manje iz okoline Doboja i Bosanske krajine, od Mrkonjić Grada i Šipova. Organizovani dolazak prvih kolonista je bio šest dana nakon Banatskog Despotovca, 18. septembra 1945. godine, kada je stiglo prvih 60 porodica, 19. novembra stigla je druga grupa, takođe od 60 porodica, a treća grupa - 100 porodica 29. decembra. Tokom aprila 1946. godine ovde je "vozom bez voznog reda" stiglo još 120 porodica, pa je tako novi dom u Lazarevu steklo 340 porodica. Prigodnim manifestacijama i to selo obeležava ovaj značajan dan.
 
 
Kolonizacijom od 1945 do 1948. godine se u Vojvodinu naselilo oko 230.000 lica. Oblast predviđena za naseljavanje kolonista iz Bosne i Hercegovine obuhvatala je 38 naselja, u kojima su do tada uglavnom živele Podunavske Švabe. U Banatu je bilo 29 naselja, u tadašnjim srezovima Jašatomićkom, Petrovgradskom i Kikindskom, odnosno danas na teritoriji srednjebanatskog i severnobanatskog okruga. Doseljenicima je podeljeno 668.000 hektara obradive zemlje.
 
Fotografije: Aleksandar Blanuša

 

Vesti

Poslednje vesti