Град ЗрењанинРепублика Србија
Скупштинаграда ЗрењанинаOtvorena izložba ''Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat (1849-1861)''
U prisustvu zvaničnika Grada Zrenjanina, Srednjebanatskog okruga, gradskih institucija kulture, juče je u salonu Gradskog muzeja svečano otvorena izložba „Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat (1849-1861)“, realizovana u saradnji Arhiva Vojvodine, Narodnog muzeja Zrenjanin i Istorijskog arhiva Zrenjanin. Autor izložbe i uvodne studije kataloga je Zoran Stevanović, arhivista u Arhivu Vojvodine iz Novog Sada, a nadležni kustos je Srđan Priljeva, istoričar Narodnog muzeja Zrenjanin.
Arhiv Vojvodine priredio je ovu izložbu 2014. godine, čime je obeležio 165 godina od osnivanja Vojvodstava Srbije i Tamiškog Banata (1849–1861). Imajući u vidu važnost ovog perioda za srpsku nacionalnu istoriju i arhivsku građu koju čuvaju u svojim fondovima i zbirkama, realizacijom ove izložbe dali su svoj doprinos proučavanju ovog segmenta nacionalne istorije.
Izložbenu postavku čini 153 eksponata: dokumenta, knjige, likovni materijal, serijske i periodične publikacije, kartografska i rukopisna građa, koji su najvećim delom iz fondova Arhiva Vojvodine, a samo manjim delom iz fondova drugih ustanova kulture. Na izložbi je prikazan i likovni materijal, čije digitalne kopije je Arhiv Vojvodine otkupio od Austrijske nacionalne biblioteke u Beču. Takođe, na izložbi su predstavljeni i sadržaji retkih austrijskih službenih listova, kao i relevantni statistički podaci. Radi bolje preglednosti i sveobuhvatnijeg utiska posetilaca, izložba obuhvata deset tematskih celina. Autor je obradio, preveo i za potrebe same postavke i uvodne studije, protumačio i prezentovao sadržinu oko hiljadu arhivskih predmeta koji su bili manje poznati ili potpuno nepoznati stručnoj i naučnoj javnosti.
Branimir Andrić, direktor Arhiva Vojvodine, ocenio je izložbu jedinstvenom, jer do sada nikada nisu na ovakav način prezentovani dokumenti i artefakti iz ovog perioda naše istorije.
“Arhiv Vojvodine ima izuzetno bogatu arhivu, iz 11 fondova i zbirki, i građa je vrlo komplikovana jer je uglavnom pisana na nemačkoj gotici, arhaičnim jezikom i stilski prilično nerazumljiva, a naša istoriografija se relativno malo bavila ovim periodom. Međutim, u tom periodu, neposredno nakon revolucije, desile su se velike stvari za srpsko nacionalno pitanje u Austrijskoj monarhiji, rođeni su velikani srpske intelektualne elite i ostvarene mnoge investicije. Izložba i katalog, odnosno monografija povodom nje, nadgradili su neke istoriografske knjige koje do sada nisu iščitavale sve relevantne dokumente iz ovog perioda”, istakao je Andrić.
Srđan Priljeva, istoričar Narodnog muzeja Zrenjanin, naveo je da je Mađarska revolucija 1848-49. izazvala tektonske poremećaje u Habzburškoj monarhiji, te da u nastalom metežu, Srbi realizuju deo svojih ambicija, stvaranjem teritorijalno˗političke autonomije pod nazivom „Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat“.
„Borba naroda u jugoistočnoj Evropi za sopstvenu emancipaciju i želja velikih sila da nametnu uticaj na apostrofiranoj teritoriji, iznedrila je proces koji je istoriografija nazvala „ Istočno pitanje”. Može se reći da se srpsko pitanje nalazilo u fokusu problema, izazivajući najveće istorijske potrese i promene. Stvaranje političke tvorevine Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat, poslužilo je kao polazna osnova za dalje snaženje srpskog političkog faktora u ovom delu Evrope.“, istakao je Priljeva.
Prisutnima se obratio i recenzent izložbe, prof. dr Dejan Mikavica, profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, koji je rekao da, zbog nedostatka adekvatnih postavki ili knjiga koje se bave ovom problematikom, često nismo u mogućnosti da se odredimo prema događajima i pitanjima iz naše, sada već prilično daleke prošlosti.
„Srpska Vojvodina u Habzburškoj monarhiji jeste ideja srpske državnosti. Ta političko-teritorijalna autonomija za koju je, od sredine 19. veka, prihvaćen naziv „Srpska Vojvodina“ ili „Vojvodovina“, zapravo nije ništa drugo nego pokušaj Srba u monarhiji, jednog malog naroda koji je činio svega 2 do 3 odsto stanovništva u okviru 50 miliona stanovnika imperije, da uspe da očuva svoj nacionalni identitet i odbrani ideju državnosti“, istakao je Mikavica.
U ime Grada Zrenjanina obratio se pomoćnik gradonačelnika Duško Radišić, istakavši da je period koji obrađuje ova postavka veoma značajan i da je izložba dobra prilika za naše sugrađane da se bolje upoznaju s važnim trenutkom naše istorije. On se zahvalio autorima i organizatorima izložbe, kao i institucijama kulture grada Zrenjanina koje su uvek „u fokusu“ i u mogućnosti da svojim sugrađanima prirede kvalitetne postavke i organizuju kulturne događaje, poput ovog.
